PAP: Dzięki jakiej tradycji intelektualno-kulturowej udało się nam przetrwać 123 lata niewoli i ostatecznie w roku 1918 odzyskać niepodległość?
Prof. Jan Żaryn: W okresie niewoli, czyli w warunkach, gdy zabrakło własnego państwa, formował się nowoczesny naród polski; dziedzictwo I RP – podtrzymane w świadomości zbiorowej, ale istniejące w warunkach konfrontacji, jaką był proces eliminacji elit po powstaniach, germanizacja i rusyfikacja warstw ludowych – stawało się pomostem jednoczącym warstwy oświecone z ludowymi. Promieniowanie polskości w głąb narodu to proces splatający się z oczywistymi zmianami cywilizacyjnymi widocznymi na terenie Europy, w tym rewolucją przemysłową czy demokratyzacją ustrojową, w tym emancypacją.